|
Ülkemizde yeni bir kavram olan e-devlet, verimliliği artırmak
amacıyla ve çağdaş toplum olmanın bir gereği olarak ortaya çıkmıştır. Bu
anlamda yönetenlerle yönetilenler arasındaki her türlü ödev ve
yükümlülüklerin karşılıklı olarak “dijital ortamda” sürekli ve güvenli bir
biçimde gerçekleştirilmesi anlamına gelmektedir.
Genel olarak açıklamaya
çalıştığımız E-Devlet kavramının çeşitli eserlerde de farklı unsurları ön
plana çıkarılarak tanımlandığını görmekteyiz. Bu çerçevede yapılan bir
tanıma
göre e- devlet
çağdaş toplumlarda devlet ve birey ilişkilerinde, devletin vatandaşa karşı
yerine getirmekle yükümlü olduğu görev ve hizmetler ile, vatandaşların
devlete karşı olan görev ve hizmetlerinin karşılıklı olarak elektronik
iletişim ve işlem ortamlarında kesintisiz ve güvenli olarak yürütülmesi
demektir.
Benzer bir yaklaşımla
“e-Devlet” kavramı,
geleneksel devlet modeline göre daha ileri, temelde güçlü bir BT altyapısına
ve uygulamalarına dayanan “daha iyi bir devlet yapısını” ifade
etmektedir.[2]
Bir başka tanımda ise
e-devlet; kamu kuruluşları, vatandaşlar ve ticari kurumlar arasındaki bilgi,
hizmet ve mal alışverişlerinde bilgi teknolojilerinin kullanılarak
performans ve verimlilik artışını hedefleyen devlet modeli olarak
tanımlanmaktadır.[3] Devletin bilgi teknolojilerini yoğun olarak
kullanmasının devletin yapısına olan etkilerine vurgu yapan Fountain ise bu
yönetim modelini bilginin ve iletişimin dijitalleşmesi ile ilişkilendirerek
bu modeli uygulayaan devletleri "sanal devlet"ler olarak tanımlamaktadır.[4]
e-Devlet projesi, en
geniş anlamıyla daha iyi bir devlet yapısının oluşturulmasını amaçlar, yani
e-Devlet, “e”den çok, “devlet”e odaklanmaktadır. e-Devleti oluşturan
temel unsurlar, e-Şirket, e-Kurumdur e-Vatandaş. Her biri kendi içerisinde
“e” olgusunu gerçekleştirmeye uğraşacak ve birbirinden etkilenerek güçlenip
gelişecek ve giderek e-devlet oluşacaktır. e-Devlet’in sunacağı temel
hizmetlerin yönü üç grupta toplanmaktadır Bu gruplar Devletten Devlete,Devletten Vatandaşa,Devletten iş Yaşamına
şeklinde sıralanmaktadır...
Niçin e-Devlet ?
Küreselleşmenin hızla ilerlediği ve ekonomik anlamda
sınırların ortadan kalktığı bir dünyada, bilgi ve iletişim
teknolojilerindeki hızlı gelişmeler, Türkiye ile diğer gelişmiş ülkeler
arasındaki açığı artırmaktadır. Türkiye’nin bu açığı kapatabilmesi ve Bilgi
Toplumuna ulaşabilmesi için devletin, gelişmiş teknolojiyi kullanması ve
yeni bir yapılanmaya gitmesi gerekmektedir. Bu yapılanma modeli, e-Devlet
olarak belirtilmektedir. Fountain'ın da belirttiği gibi internet
teknolojisinin yönetim üzerine etkilerinin önemi ve derinliği sadece
sağladığı hızdan değil, koordinasyon, iletişim ve kontrol mekanizmalarını
etkileme potansiyelinden de kaynaklanmaktadır; ki bu da örgütlerin doğasının
köklü biçimde değişmesi anlamına gelmektedir [5]. bu bağlamda, e-Devlet ile amaçlananlar;[6]
· Devletin Şeffaflaşması,
· Devletin hızlı ve etkin bir şekilde işleyişinin sağlanması,
· Her düzeyde vatandaşın yönetime katılımının sağlanması,
· Kurumlar arası bilgi alışverişinin sağlanarak iş ve veri
yinelemesinin önlenmesi,
· Kamunun hizmet verdiği vatandaşların yaşamalarının
kolaylaştırılması,
· Karar vericilerin bilgiye dayalı karar verme süreçlerinin
geliştirilmesi ve hızlandırılması olarak özetlenebilir.
Bunların gerçekleşmesi
durumunda sağlanacak yararlar şunlardır;
· Zamandan kazanç sağlanacaktır,
· Maliyetler düşecek ve verimlilik artacaktır,
· Memnuniyet artacaktır,
· Ekonomik gelişim desteklenecektir,
· Hayat kalitesi artacaktır,
· Bireysel katılım artacaktır,
· Kağıt bağımlılığı ve kullanımı azalacaktır,
[7]
· Kamu ile olan işlemler için vatandaşın talep ettiği bilgilere bir
noktadan ve doğru şekilde ulaşılacaktır. Böylece insan yanlışları en aza
indirilecektir.
· Bilgi ve iletişim teknolojileri ilk kurma maliyeti yüksek olmasına
karşın zaman boyutundaki toplam sahip olma maliyetinin düşmesi, verilecek
olan hizmetin daha hızlı sunulması, işletme giderlerinin azalması, doğru
bilgiye ulaşım vb. olumluluklar hizmetin elektronik olarak sunumu için bir
neden olacaktır.
· Hem kamu hem de vatandaş için karar almada kolaylık ve hız
sağlanacaktır.
· Vatandaşın talebi ön plana çıkacaktır.
· Vatandaş ile devlet arasındaki ilişki gelişecek, güven ortamı
oluşarak kuvvetlenecektir.
· Vatandaşın kamu ile işlerinde kısa sürede doğru bilgiye ulaşımı
karşısında kamuya güveni artacaktır.
e-Devlete geçerken atılması
gereken öncelikli adımlar ise şu şekilde sıralanabilir:
Hukuksal Altyapı:Gerekli
hukuksal düzenlemelerin yapılması şart.
Teknolojik Altyapı:
Teknolojik alt yapı tasarımları gerçekleştirilmeli ve uygulamaya hızlı bir
şekilde geçilmelidir.
e-Devletin Finansmanı:
Finansman için klasik bütçe hazırlama usullerinin dışına çıkılmalı ve yeni
modeller oluşturulmalıdır.
İnsan: Toplumun düşünülen ve
planlanan sistemlere uyumu ve sistemi kullanması için gerekli eğitim
sağlanmalı değişim yönetimi gerçekleştirilmelidir.
Hizmet Altyapısını Oluşturmak:
Kullanıcıların en verimli ve etkili bir şekilde hizmet alabileceği
teknolojiler belirlenmeli ve gerekli alt yapı oluşturulmalıdır.
Hizmet Mekanizmasını Oluşturmak:
Servis mekanizmasını oluşturmak, sistem bileşenlerinin bir arada çalışma
prensiplerini belirlemeyi gerektirir. Bilgiye ulaşma, saklama, paylaşma
prensipleri servis mekanizması tarafından belirlenir. e-Devlette tüm
birimler arasında etkin bir veri paylaşım sistemi oluşturulmalı ve içerik
meydana getirilmelidir.
Güvenlik ve Gizlilik: e-Devlet hizmetleri,
kullanıcılarının bilgilerini güvenli bir ortamda saklamalı, ve kullanıcılar
gizlilik prensiplerinin uygulandığından emin olmalıdırlar.
Kritik Başarı Faktörlerinin Belirlenmesi:
e-Devlet’e geçişte performans değerlendirmesi yapabilmek için kritik başarı
faktörlerinin belirlenmesi gerekmektedir.
Bir Koordinasyon Merkezinin Oluşturulması: En Önemli
önceliklerden biridir. Bütün Kamu kurumlarının tek bir koordinasyon
merkezinden yönetilmesi ve tek bir Devlet portalının oluşturulması
gerekmektedir. Bunların yanı sıra bir diğer öncelik de sivil toplum
örgütleridir (STÖ). e-Devlet mekanizmasını işler hale getiren devletler,
STÖ’lerden büyük destek almışlardır. Bilgi teknolojilerine dayalı olarak
organize olmuş sivil toplum örgütlerinin, Devlet organizasyonlarına
katkıları oldukça yüksek boyutlarda olacaktır. Özellikle Devletin bu
hizmetleri kullanacak vatandaşlar ile ilgili kararların (mevzuat, kanun,
yönetmelik vb.) alınması sürecinde STÖ’lerin desteğini alması hem kararların
etkiliğini artıracak hem de devlet ve vatandaşlar arasında güven duygusunun
gelişmesine yardımcı olacaktır. [ 8 ]
Günümüzde
e-devlet devlet yönetimlerinin vazgeçilmez unsurları olarak karşımıza
çıkmaktadır.
R. Erdem ERKUL
[1] Arifoğlu, A., A.
Körnes, A. Yazıcı, M.K. Akgül ve A. Ayvalı (2002), E-Devlet Yolunda Türkiye,
Türkiye Bilişim Derneği: Ankara. s.12
[2] OECD (2003a), The e-Government
Imperative: Main Findings, Policy Brief, OECD Observer, March 2003.
[3] Türkiye Bilişim
Derneği (2002), a.g.e, s.22
[4] Fountain J.E.
(2005).Central Issues in the Political Development of the Virtual State. The
Network Society and Knowledge Economy, Portugal in the Global Context,
Lisbon, 4-5 Mart 2005. s.2
[5] Fountain J.E.
(2005). ag.e.,s.3
[6] Başbakanlık
(2002), “Bilgi Toplumuna Doğru: Türkiye Bilişim Şurası Taslak Raporu”,
Türkiye Bilişim Şurası, Ankara,s.212
[7] Başbakanlık
(2002), a.g.e Ankara,s.212
[8] Türkiye
Bilişim Derneği (2002), a.g.e, s.29-30
|
